3) GAWAT, sarita ni Juan Al. Asuncion. Pinilik daytoy gapu iti pannakaisuratna a kas arte. Ngamin, no agdisidirak no ania ti kapintasan a sarita, sapulek latta a sapulen ti sarita a kas sarita.
Ti sarita ket maysa nga arte. Maysa a porma ti arte.
What is an art? Saan aya a show don’t tell ti arte? Ipakitam, saanmo ketdi a sawen.
Daytoy ti sakit dagiti kaadduan a mannurat, beterano man ken agdadamo.
Maibilangak met ditoy. Sakitko met daytoy. Idetaliek met aminen. Ngalngalek ken itilmonak payen no kua dagiti dear readers. Ti rigatna, samonto la ammon a biddut no adda nangdillaw. Saanmo a madlaw ti bukodmo a sinurat gapu ta nairayoka iti pasamak.
Nakitak daytoy a sakit kadagiti dadduma pay a sarita, lalo kadagiti makunkuna a narimat a nagan. Gapu itoy a sakit, naarus dagiti makuna a nagpipintas nga idea ken pannakaisuratna (presentation).
Ngem nasken a maipakat a ti arte ket arte.
Ti kayatko a sawen, agsipud ta maysa nga arte ti maysa a sarita, saan ngarud a nasken nga isao, isarita, sawen, idetalye amin amin agraman kinarakaran ken dalem no di ipakita kadagiti agbasbasa ket isuda ti mangibagas kadayta nga impakitada.
Daytoy ti nagpigsaan ti sarita a Gawat. Saanna nga imbaga no di ket impakitana dagiti pasamak . Adda dagiti pasamak a saanna nga imbaga, ngem impakitana dagita ket kadagiti masirib nga agbasbasa, ammoda a napasamak dayta.
Ta ti makunkuna a bunga ti arte ket saanna laeng a kariten ti intelektualidad no di pay itag-ayna ti mas de kalidad a readership.
Saan laeng a pangkomersial wenno pang-entertainment ti sarita, pang-intellectual met.
Ti rigatna, narasay dagiti sarita a kakastoy. Iti isipko kabayatan a sursuratek daytoy (ikamkamakam para iti next issue ti Tawid isu nga agdependen iti lagip, awanen ti panawen nga agreserts) simrek iti panunotko dagiti sinurat a nasurat met iti kastoy kas iti “No…. ti Karayan, Nabagas Dagiti Tirem,” a sarita ni Jaime Raras; ken, ti “Ti Alliaw iti Elma Street,” a saritak, agpada nga impablaak met laeng ti Bannawag. Adda dagiti pasamak a saan naibaga ngem naipakita kadagitoy a sarita. Kritikal dagita a pasamak no di man isu ti kangrunaan a pasamak iti sarita; no di man isu ti climax ti sarita.
Ania ti napasamak iti udi ti sarita ni Asuncion? Saanko nga ibaga ta ironic ti sarita. Maysa a sarita a Ship Of Fools. No ania ti aramidna idi isu met ti napasamak kenkuana. No dimo maawatan, nasken a basaem manen. No dimo latta maawatan, irekomendak kenkan ti panagbasabasam kadagiti sarita dagiti malalaki a mannurat iti lubong tapno magaw-at no di man ibulsam dagiti makunkuna a bunga ti arte.
Makapasennaay, ken makapatanabutob ti nakapay-an dagiti inna iti sarita, ngem ania ti maaramidam ket dayta ti insubo ti author?
No dakes man dagiti inna iti sarita, let it happen. Ngamin awan ti ina a makaibtur a mabisinan ti anakna isu nga aramidenna amin amin a pamuspusan basta saan nga agbisin dagiti annakna. Uray pay no isaldana ti kararua ken ngurngurutangotna.
SAAN KOMA a kitaen no ania ken kinaasino ti/dagiti karakter no di ket kasano a nasurat ken impresentar ti author ti ideana. Ta adu met dagiti nalatak a karakter nga addaan iti di nasayaat nga aramid a kas ken ni Dracula, daydiay mammapatay iti Elm Street, ni Robin Hood, ken adu pay.
Saan a basol ti author no saan a nasayaat ti aramid ti pinarsuana a karakter. Dayta ngarud ti karakter ti istoria. Apay a di awaten ken husgaan ti sarita a kas sarita a saan ket segun iti kinadakes ti/dagiti karakter.
Kayatna a sawen, napintas ti sarita ta urayka nagtanabutob ken nagsennaay. Dagita a napasamak dagiti inna ket saan nga imbaga ti author ta saan met a rumbeng ket nga ibaga no di ket iladawan dagitoy. Dayta gawat ngamin ti rason no apay a napasamak dagita. Napapintas met ti pannakaidetalie dagiti rumbeng a maidetalie.
Saan laeng a ti taraon ti pisikal a bagi ti nagawat, no di pay ti spiritual a bagi. Nagnunog dayta pannakagawat ti pisikal a bagi, nairaman a nagawat ti intellectual ken spiritual a bagi. Gawat a talaga.
Pati dagiti karakter ket saan a naibaga no di ket nailadawan ti kinaasinoda. Banag a nangpapigsa la unay ti sarita.
